شیردهی نوزاد علت نگرفتن سینه و شیر نخوردن شیرخوار در بدوتولد
شیردهی نوزاد
یکی از شایع ترین شکایات مادران٬ امتناع از شیرخوار از گرفتن پستان است. (Breast Refusal)
رفتار شیرخوار ممکن است به چندین شکل تظاهر کند:
- گاهی اوقات پستان را خوب می گیرد اما نمی تواند خوب بمکد یا شیر را قورت دهد.
- گاهی پستان را می گیرد اما قادر به چفت کردن(Latch-on) مناسب دهان به دور هاله نیست.
- وقتی مادر سعی می کند پستانش را در دهان شیرخوار بگذارد او گریه می کند و آن را نمی گیرد.
- ممکن است به مدت کوتاهی شیربخورد و سپس با احساس خفگی پستان را رها کند و یا گریه کند و این عمل در هر وعده شیردهی چند بار تکرار می شود.
- گاهی اوقات شیرخوار فقط یک پستان را می گیرد.
شیردهی نوزاد
علت چیست؟
علل امتناع در روزهای مختلف عمر و نیز براساس مشکلات شیرخوار و مادر (که در هر سن ممکن است اتفاق بیفتد) متفاوت هستند:
I- علت امتناع بسته به سن شیرخوار
الف) امتناع در روز اول بعد از تولد:
- خواب آلودگی٬بی حالی و کاهش رفلکس مکیدن ناشی از بیماری های نوزادی مثلsepsis ٬آسفیکسی٬ نارسی و …
- تجویز دارو به مادر- داروهای بیهوشی٬ بیحسی اپی دورال٬ مسکن.
- جابجا کردن نوزاد با خشونت
- فشردن نوزاد به پستان در تغذیه های اول
- وضعیت نادرست شیردهی
- استرس مادر به علت عدم آماده سازی قبل و حین زایمان و نیز وجود مشکلات فرهنگی‘ اجتماعی و خانوادگی
- نوک پستان تو رفته
ب: امتناع از روز دوم تا چهارم بعد از تولد
- احتقان پستان
- رفلکس قوی جهش شیر
- تاخیر یا مهار رفلکس جهش شیر
ج: امتناع از هفته اول تا چهارم تولد
۱- سردرگمی در گرفتن پستان
مادران بخوبی می دانند وقتی که نوزادشان چندین بار از طریق شیشه و سرشیشه شیر بخورد ممکن است پستان مادر را نگیرد. محققان دریافته اند که ۹۵% نوزادانی که در طی ۳ تا ۴ هفته اول زندگی از سرشیشه استفاده کرده اند دچار سردرگمی در گرفتن پستان مادر می شوند. بعضی از آنها با یک یا دو بار و عده ای دیگر با یک هفته شیر خوردن از شیشه دچار این حالت می شوند ولی در شیرخوارانی که در ۴-۳ هفته اول تولد به خوبی از پستان مادر تغذیه شده اند احتمال بروز سردرگمی در آنها کمتر است. چند فرضیه برای توضیح علت سردرگمی در گرفتن پستان مادر ارائه شده است:
- توانائی نوزاد برای تطابق و یادگیری الگوهای مختلف مکیدن در هفته اول زندگی محدود است.شیردهی نوزاد
- در تغذیه های اول طرحی از مکیدن در ذهن نوزاد شکل می گیرد. اگر تغذیه های بعدی با بطری باشد ممکن است نوزاد را با مشکلات شیرخوردن از پستان مادر روبرو کند.
- حجم آغوز در چند روز اول زندگی بسیار کم است. اگر نوزاد چندین بار از شیشه مقدار زیادی شیر دریافت کند ممکن است به علت دریافت مقدار کم شیر آغوز، درمانده شده و در گرفتن پستان مادر سرسختی نشان دهد.
- شیرخواری که در شیر خوردن از پستان مادر با مشکل روبرو شده٬ شیرخوردن از بطری برایش آسان تر شده لذا به سردرگمی در گرفتن پستان مادر مستعدتر می شود.
- شیرخواران به تفاوتهای بین ماهیت٬ شکل٬ بو، مزه، درجه حرارت شیر و خصوصیات ساختمانی پستان مادر و سرشیشه کم و بیش حساس هستند و ممکن است از گرفتن پستان مادر امتناع نمایند.
۲- زخم نوک پستان و احتقان
۳- برفک دهان
۴- اوتیت (تورم گوش میانی)
۵- حساسیت به مواد غذایی و داروئی مصرف شده توسط مادر
۶- تغییر مزه و بوی شیر
د: امتناع از یک تا سه ماهگی
عده ای از شیرخواران در ساعات مشخصی از روز و اغلب در غروب دچار دل دردهای کولیکی می شوند. مصرف شیرگاو و فرآورده های لبنی و سایر غذاهای آلرژی زا توسط مادر ممکن است این دل درد را در بعضی از آنها تشدید کند.
ر: امتناع از ۳ ماهگی به بعد
- کاهش تمایل به شیرخوردن به علت قوی تر شدن آرواره شیرخوار در تخلیه پستان مادر
- شروع غذای جامد زودتر از موقع
- شفتگی شیرخوار: کودکان احساس فوق العاده قوی دارند و اگر به هر علتی آشفته شوند از گرفتن پستان امتناع می کنند. آنها ممکن است گریه کنند اما از مکیدن پستان خودداری می کنند. شایع ترین زمان بروز آن در سن ۳ تا ۱۲ ماهگی است که معمولاً ناگهانی است و کودک از چند وعده پشت سرهم شیرخوردن خودداری می کند که آن را اعتصاب شیر خوردن یا Nursing strike می گویند.شیردهی نوزاد
علل احتمالی این مشکل عبارتند از:
- جدائی کودک از مادر مثلاً زمانی که مادر مجدداً به سر کار بر می گردد.
- مراقب جدید یا مراقبین زیاد
- تغییر در رویدادهای روزمره زندگی مثل تعویض منزل٬ رفت و آمد زیاد فامیل
۴- بازیگوشی و توجه شیرخوار به اطراف (امتناع ظاهری)
بین ۴ تا ۸ ماهگی کودکان بسیار هوشیار می شوند. مثلاً اگر صدایی بشنوند ممکن است از شیر خوردن دست بکشند.
II- علت براساس مشکلات شیرخوار یا مادر
الف: علل شیرخواری:
- عفونت تنفسی و گرفتگی بینی
- دندان در آوردن
- ریفلاکس گاسترو ازفاژیال (برگشت شیر از معده به مری)
- هوای خیلی گرم
- هراس شیرخوار از واکنش مادر به گاز گرفتن پستان
- رفتار و تنشهای عاطفی واسترس در محیط خانواده
- تمایل شیرخوار به از شیر گرفتن خود٬ به طور ناگهانی(self weaning)
باید علت شیر نخوردن کودک را بررسی و برای رفع مشکل اقدام کرد. مثلا: اگر شیرخوار بیمار باشد باید درمان شود و اگر خیلی کوچک و ضعیف باشد، ممکن است به مراقبت‌های ویژه در بیمارستان نیاز داشته باشد. باید به مادر کمک شود تا شیرش را بدوشد و آن را با فنجان یا قاشق به شیرخوار بدهد تا زمانی که شیرخوار قدرت کافی برای مکیدن پستان مادر را پیدا کند.
اگر بینی شیرخوار گرفته است، نحوه تمیز کردن آن را باید به مادر آموخت و تذکر داد که این مشکل موقتی است. در این‌گونه موارد، تغذیه مکرر و بیش از معمول اما با زمان کوتاه کمک‌کننده است و اگر شیرخوار به هیچ عنوان نتواند شیر بمکد، بهتر است مادر چند روزی شیرش را بدوشد و آن را با فنجان یا قاشق به شیرخوار بدهد.
در مواردی که سابقه تغذیه با بطری وجود دارد، باید به مادر آموزش داده شود که چگونه شیرخوار را با فنجان یا قاشق تغذیه کند، تا زمانی که او دوباره پستان را بگیرد. مادر باید متوجه شود که در صورت ادامه تغذیه یا بطری، امکان گرفتن مجدد پستان وجود نخواهد داشت.
بجای شیر خشک از شیر دوشیده شده خودتان به کودکتان بدهید.حتی اگر شیر خشک می دهید حتما با استفاده از فنجان و یا قاشق به کودکتان شیر بدهید و نه شیشه که جدای از عارضه نگرفتن سینه می تواند موجب عفونت و یا بد فرم شدن فک و دندان در بزرگسالی بشود.
برای دادن سینه خود به کودک نباید یکدفعه اصرار کرد و او را ناراحت کرد .بهتر است اگر کودک سینه را نگرفت چند دقیقه بعد دوباره امتحان کرد و در این بین به کودک چیزی ندهید.شیردهی نوزاد
از دادن شیر خود نا امید نشوید و بدانید که شیر مادر بهترین غذا برای نوزادتان است و به هیچ وجه وی را از آن محروم نکنید حتی اگر مقدار شیرتان کم باشد.
در این زمینه حتما با یک متخصص اطفال هم مشورت نمایید.